Polski black metal... po polsku. Od Kata do Furii

To, że polski black metal oferuje masę wspaniałej muzyki, nie jest żadną tajemnicą. Dlatego też coraz więcej rodzimych hord zyskuje międzynarodową sławę i jest zapraszana na najważniejsze festiwale muzyki metalowej. Zresztą wystarczy tylko spojrzeć na line-up ostatniej edycji Brutal Assault, na którym widnieją: Mgła, Behemoth, Batushka i Entropia. Jednak żaden z tych eksportowych zespołów nie nagrywa swoich albumów po polsku. Natomiast ten tekst będzie się odnosił do najbardziej zasłużonych polskojęzycznych zespołów blackmetalowych — zarówno tych znanych, jak i bardziej niszowych.

Dawno, dawno temu

Historia polskiego black metalu nieodłącznie kojarzy się z działalnością zespołu Kat, który zaczął swą antykatolicką krucjatę w 1979 roku. Cztery dekady działalności w muzyce metalowej to „wieki”, co czyni Kata jednym z najstarszych zespołów metalowych na świecie. Kat swoje pierwsze utwory wydał w 1984 r., a były to dwa kultowe już songi „Ostatni tabor” i „Noce szatana”, których największą siłą oprócz wirtuozerskiego zagrania są świetne polskie teksty zaśpiewane niesamowitym głosem Romana Kostrzewskiego. Jedynego prawdziwego wokalisty Kat, bez którego wokalu rodzimy black metal miałby dużo mniej fanów i muzyków.

Kat na przełomie lat 80' i 90'tych wyznaczał filozoficzny szlak polskiej muzyki blackmetalowej, w swoich tekstach odnosząc się do satanizmu LaVey'owskiego oraz surrealizmu Micińskiego i dekadentyzmu Przybyszewskiego. Co bez wykorzystania do tego polskojęzycznych utworów nie byłoby możliwe. Albowiem ich głębia przesłania pozwoliła setkom tysięcy polskich metalowców nie tylko wciągnąć się w klimat mrocznego metalu... ale również oświecić myślowo przez zerwanie kontaktu z doktryną katolicką, która już od tysiąca lat ogranicza horyzonty myślowe Polek i Polaków. Orężem tej oświeceniowej krucjaty są mające ogromną siłę przekazu utwory: „W bezkształtnej bryle uwięziony”, „Wyrocznia”, „Czas śmierci”, „Słodki krem”, „Łza dla cieniów minionych”,  „Purpurowe gody”... i kilkanaście innych równie potężnych.

Przełomowe lata dziewięćdziesiąte

Twórczość Kata i tuzów skandynawskiej scenie blackmetalowej (głównie Mayhem, Darkthrone, Burzum, Bathory i Beherit) zainspirowały rzeszę polskich nastolatków urodzonych w latach 70 i 80 do grania najmroczniejszego z odmian metalu. Następstwem tego stanu we wczesnych latach 90-tych polska scena blackmetalowa doczekała się wysypu znamienitych hord. Najważniejszymi przedstawicielami pierwszej fali polskiego black metalu były m.in. zespoły: Christ Agony, Behemoth, Graveland, Lux Occulta, Profanum, Holy Death, Xantotol czy Taranis. Oprócz grania świetnej muzy łączyło ich jedno, że jak diabeł święconej wody unikały wykonywaniu utworów w języku ojczystym. A szkoda zwłaszcza w przypadku Behemoth, bo nagrane w tym czasie „Lasy pomorza” i „Grom” to najlepsze kompozycje w historii tej pomorskiej załogi.

Unikanie śpiewania po polsku przez rodzime zespoły black metalowe wynikało z tego, że już w tym czasie były nastawione na sukces zagraniczny (a taki jak wiadomo najlepiej osiągnąć z angielskimi lirykami). Szedł za tym też fakt, iż tworzenie utworów w języku polskim jest bardziej wymagające... i słuchacz łatwiej może wychwycić w nich pustkę przekazu. Tę tendencję na rodzimej scenie zaczęły zmieniać kapele grające pagan black metal, opierające swój przekaz na etosie wierzeń przedchrześcijańskich. I to właśnie prosłowiańskie hordy zaczęły jako pierwsze po Kacie na polskiej scenie blackmetalowej tworzyć całościowo albumy w języku ojczystym. Od 1994 roku należały do nich m.in. Arkona, Sacrilegium, North, Saltus, Gontyna Kry, Venedae, Abusiveness, Norden, Morsun Diaboli, Perunwit, Nów, Northland, Mysteries, Wojnar, Hefeystos i Thy Worshiper. 

W 1997 roku ukazał się natomiast długograj „Darkside” będącego wtedy na fali Christ Agony. Właśnie na tym eksperymentalnym albumie Cezar wykonał trzy znakomite utwory po polsku „Dark Beauty”, „Dark Poem” oraz „The Key”. Te jedyne polskie kompozycje w dyskografii warmijskiej hordy do tej pory zachwycają swą melancholijną poetyckością i mistycyzmem przekazu. Rok 1997 przyniósł też jedyny polskojęzyczny utwór w dziejach majestatycznego Profanum pod tytułem „The Descent into Medieval Darkness”. Jeżeli chodzi o wartość tekstową, jest to jeden z bardziej intrygujących utworów w historii polskiego black metalu.... i jest wielką szkodą, że ten niesamowity zespół już nie istnieje.

Lata dziewięćdziesiąte w polskojęzycznym black metalu zamknął zaś Behemoth z sugestywnym utworem „Chwała Mordercom Wojciecha”, którego bezkompromisowość do tej pory budzi masę kontrowersji choćby na takim YouTube.

Na ratunek Furia... po latach marazmu

W pierwszych dekadzie XXI wieku w polskim black metalu dominowały anglojęzyczne teksty. Wtedy międzynarodową karierę zaczął robić wspominany Behemoth, a jego wzorem większość rodzimych kapel z mniejszym i większym powodzeniem także próbowało się wybić za granicą. W tamtym czasie w Polsce modne było łączenie black'u z death'em czego najlepszym przykładem była spora popularność w podziemiu: Anima Damnata, Throneum, Azarath, Stillborn, Hate lub Witchmaster. Wszystkie one jak jeden maż „darły się” po angielsku, co jak na specyfikę ich grania jest zrozumiałe. Jednak jakby tak sięgnąć pamięcią powstało w tamtych latach kilka świetnych blackmetalowych albumów po polsku. Że wymienię tutaj „Prawo stali” Graveland, „Konstelację lodu” Arkony, „Krew naszych ojców” Gontyna Kry czy emanujące rdzennością przekazu albumy pogańskiego Slavland. Było tego wszystkiego jednak jak na lekarstwo.

Tę sytuację diametralnie zmienił w 2007 r. debiut katowickiej hordy Furia, która w swym debiucie „Martwa polska jesień” zrewolucjonizowała polskojęzyczny black metal. Pokazując, że black metal po polsku również może mieć piekielną moc,  a jego teksty mogą skłaniać do głębszej analizy. Co nie powinno dziwić, ponieważ horda ta w swoich lirykach w sposób niepowtarzalny łączy fascynacje śląską naturą z nihilistyczną zadumą nad wtórnością ludzkiej egzystencji. 

Ojcem sukcesu Furii jest znany wszystkim Nihil (link do świetnego wywiadu z nim u Orbitowskiego), który bez robienia z siebie nie wiadomo kogo, stał się inspiratorem tworzenia post-black metalu w naszym pięknym języku. Po 2010 roku spowodowało to wysyp wielu nieszablonowych twórców, w których poczet wchodzącą: Azels Mountain, Benares (wcześniej Wschód), Biesy, Cień, Czort, Dom Zły, Duszę Wypuścił, FDS, Gorycz, Gruzja, Genius Ultor, Helroth, In Twilight's Embrace, Jarun, Kły, Koniec Pola, Kres, Licho, Martwa Aura, Morowe, Narrenwind, Odraza, Ortsul, Plaga, Popiół, Rivers Like Veins, Stworz, Sznur, Truchło Strzygi, Túrin Turambar, Varmia, Voidhanger, Wędrowcy~Tułacze~Zbiegi, Wędrujący Wiatr, Wilcy i Zmora. 

Ci właśnie typowo awangardowi wykonawcy, wyciągnęli rodzimy black metal na wyższy poziom sztuki. Przez to ich muzyka intryguje, a oprawa tekstowa angażuje odbiorcę do głębszych przemyśleń. Liczę, że ta tendencja potrwa przez następnych wiele lat — bo myślowo polski black metal najwięcej jest w stanie przekazać właśnie po polsku. Zauważają to też gwiazdy krajowej sceny blackmetalowej i „pojedyncze” utwory w języku polskim nagrały choćby Mgła, Blaze of Pedition, Pandemonium... a Non Opus Dei w tym roku stworzył nawet cały album z polskim tekstami pt. „Głód”.

Na koniec...

Dodam, że większość polskojęzycznych albumów blackmetalowych znajdziecie na YouTube, a prawie wszystkie teksty na serwisie Tekstowo.pl. Natomiast dossier polskich i zagranicznych wykonawców grających różne odmiany metalu szczegółowo jest opisane na Encyclopedia Metallum.

W razie jakby się komuś nie chciało szukać na YT i EM pomocnym będzie linkograficzny wpis pt. „Antologia polskojęzycznych albumów (około) blackmetalowych”. Jak sam tytuł wskazuje, są tam udostępnione youtube'owe linki do wszystkich polskojęzycznych albumów (około)blackmetalowych oraz podlinkowane dyskografie hord je wykonujących.